Dzisiejszym gościem na blogu jest Katarzyna Krupińska, psychodietetyk z Wrocławia, absolwentka Wydziału Nauk o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w zakresie żywienia człowieka i produkcji żywności i studiów podyplomowych o specjalizacji „Psychodietetyka”. Członek Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, ukończony kurs diagnostyki i prowadzenia osób z celiakią – ‘’Dietetyk Przyjazny Chorym na Celiakię’’. Ukończyła staż w Instytucie Psychodietetyki, w którym obecnie pracuje oraz uczestnik wielu konferencji, szkoleń i warsztatów poświęconych żywieniu w zdrowiu i chorobie oraz postępowaniu w nietolerancji pokarmowej. Kasia oprócz tego kształci się wraz ze mną na zielarza-fitoterapeutę w Instytucie Medycyny Klasztornej.

Agata

Dzień dobry Kasiu, jest mi niezmiernie miło gościć Cię na blogu. Chciałabym z Tobą porozmawiać na temat ważnego organu, jakim jest trzustka. Zazwyczaj o trzustce mówimy w kontekście wydzielania insuliny i chorób cukrzycy, ale zdrowa trzustka pełni także inne role w naszym organizmie. No właśnie, zdrowa. I tu mam dwa pytania:

Jaką rolę pełni trzustka i co najbardziej jej szkodzi?

Katarzyna Krupińska

Trzustka to gruczoł położony za żołądkiem, który produkuje i uwalnia insulinę, glukagon i niektóre enzymy trawiące tłuszcze i białka. Glukagon jest hormonem wytwarzanym przez komórki alfa wysp trzustkowych, podnosi on poziom cukru we krwi (wyciąga cukier – glikogen, zmagazynowany w wątrobie i mięśniach) a insulina go obniża.

Główną przyczyną chorób trzustki jest alkohol wypijany w ilościach ponad 70 g dziennie. Pacjenci z ostrym zapaleniem często piją przynajmniej 3 razy tyle.

Około 1/3 wszystkich przypadków ostrego zapalenia trzustki jest spowodowana przemieszczaniem się kamieni żółciowych z pęcherzyka żółciowego do przewodów żółciowych i powstania stanu zapalnego.

Zapalenie trzustki może także wywołać bardzo wysoki poziom trójglicerydów, przekraczający 500 mg/l osocza (zależny od spożycia cukrów w diecie).Warto więc zadbać o swój jadłospis. Do stanu zapalnego trzustki niekiedy doprowadzają leki a także infekcje wirusowe np. świnka.

Agata

Czy trzustka się regeneruje? 

Katarzyna

Trzustka ma ogromną rezerwę czynnościową i nawet usunięcie do 90% narządu, może nie spowodować objawów niewydolności wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej. W ostatnich latach udowodniono, że trzustka ma pewne możliwości regeneracji, co stwarza nadzieję na poprawę czynności metabolicznych oraz trawiennych w miarę upływu czasu od przebycia ostrej fazy OZT (ostrego zapalenia trzustki).

Agata

Jaką stosować dietę przy ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki?

Katarzyna

Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest chorobą objawiającą się bólem w jamie brzusznej i wzrostem aktywności α-amylazy (co najmniej trzykrotnym ponad górną granicę normy) we krwi i w moczu.

Uszkodzenie, stan zapalny lub infekcja tego narządu trwa zwykle kilka dni i ustępuje. Przewlekłe zapalenie powoduje bóle brzucha, które nawracają co kilka tygodni lub miesięcy. Postać przewlekła, często jest poprzedzona kilkoma atakami zapalenia ostrego, prowadzi do złego wchłaniania pokarmu i cukrzycy.

Dieta przy ostrym zapaleniu trzustki (OZT)

W okresie zdrowienia, po przebytym ostrym zapaleniu trzustki, dochodzi się stopniowo do diety, która w pełni pokrywa zapotrzebowanie chorego na energię i składniki odżywcze. Można wyróżnić 3 etapy.

Etap I

Trwa około miesiąca, znacznemu ograniczeniu podlegają tłuszcze (dieta niskotłuszczowa), a nieznacznie białko. W tym okresie dieta musi być także łatwostrawna. Ważne jest regularne spożywanie 4-5 posiłków w ciągu dnia z dzienną racją pokarmową na poziomie przynajmniej 2000 kcal.

W diecie zalecamy: pieczywo jasne, drobne kasze i makarony, ryż, chude mleko, twaróg, ryby, wędliny, drób, cielęcinę i wołowinę, ziemniaki, masło, olej sojowy, słonecznikowy, oliwę, dżem, ziemniaki gotowane, tłuczone, purée, warzywa i owoce (z wyjątkiem cebuli, kapusty, papryki, szczypioru, rzodkiewki, orzechów, gruszek, śliwek, czereśni oraz strączkowych).

Zalecaną formą przygotowania posiłku jest gotowanie, duszenie, pieczone w folii lub w pergaminie. Dobrze sprawdzą się w jadłospisie potrawki, pulpety, sosy o łagodnym smaku, zaprawiane słodką śmietanką z mąką, masłem lub żółtkiem.

Przeciwwskazane są: potrawy smażone, duszone z przysmażaniem, pieczone w tradycyjny sposób, sosy na zasmażkach, na wywarach mięsnych, torty i ciastka z kremem.

Nie zaleca się: pieczywa razowego, żytniego, grubych kasz, przekwaszonych przetworów mlecznych, jaj, tłustego mięsa (baranina, wieprzowina, gęś, kaczka), tłustych ryb (węgorz, halibut), tłustych wędlin, produktów mięsnych i ryb wędzonych, mięsa peklowanego, śmietany, smalcu, słodyczy zawierających tłuszcz i kakao.

Etap II

Po przebyciu nie powikłanego ostrego zapalenia trzustki w drugim okresie rekonwalescencji  (trwającego także około 1 miesiąca), można zwiększyć ilość tłuszczu w dziennej racji pokarmowej do 50 g dla energii dostarczanej na poziomie 2200 kcal oraz przy zachowaniu tej samej struktury produktów.

Jeżeli po zastosowaniu tego typu odżywiania, pojawią się u chorego: uczucie pełności poposiłkowej, wzdęcia, przelewania w jamie brzusznej, a szczególnie papkowate stolce z domieszką tłuszczu, należy powrócić na okres 2 tygodni do diety stosowanej w poprzednim okresie. 

Niekiedy wymagane jest leczenie wspomagające wyciągami trzustkowymi (pankreatyna), w dawce 10 tys. jednostek lipazy podawanych podczas obfitszych posiłków. W tych przypadkach należy zastosować suplementację witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E).

Etap III

W trzecim etapie, przechodzi się na dietę pełnowartościową 2300-2500 kcal i podaży tłuszczu powoli zwiększanej do 80g. Mimo normalizacji diety wskazane jest, aby przechodzić od produktów gotowanych do smażonych i duszonych stopniowo.

Dieta przy przewlekłym zapaleniu trzustki 

 

Zapalenie trzustki wywoływane jest przez trawienie trzustki przez jej własne enzymy trawienne. U pacjentów pojawia się biegunka tłuszczowa, utrata masy ciała, ból towarzyszący posiłkom oraz niedobór witamin A, D, E, K, B12 i minerałów takich jak: żelazo, wapń, magnez, cynk, selen.

Z uwagi na zaburzenia metaboliczne, niedożywienie chorych, dieta dla pacjentów w przewlekłym zapaleniu trzustki powinna być wysokokaloryczna, wysokobiałkowa, lekkostrawna i ubogobłonnikowa.

Jadłospis z dużą zawartością błonnika wiąże się ze zmniejszonym działaniem doustnej terapii enzymami trzustkowymi, wzrostem masy stolca i częstości występowania biegunki tłuszczowej oraz zwiększoną częstością dyskomfortu po spożytym posiłku.

Nie zaleca się: produktów z dużą zawartością tłuszczu, warzyw wzdymających oraz produktów gruboziarnistych.

Zabronione jest także spożywanie alkoholu, stosowanie smażenia jako metody przyrządzania posiłków. Dobowa podaż kalorii powinna kształtować się na poziomie 2500–3000 kcal i być rozłożona na 5–6 posiłków w ciągu dnia. Około 30% całodziennego zapotrzebowania energetycznego powinny pokrywać białka (60–120g). Zawartość tłuszczów nie może przekraczać 80 g/dobę.

Produkty spożywcze dozwolone i zabronione w przewlekłym zapaleniu trzustki:

Tłuszcze

zalecane w umiarkowanych ilościach: oleje: słonecznikowy, sojowy, rzepakowy, bezerukowy, z kiełków pszenicy, kukurydziany, oliwa z oliwek, masło, miękkie margaryny (kubkowe). Tłuszcze przeciwwskazane: smalec, słonina, boczek, łój, margaryny twarde (kostkowe), tłuszcze kuchenne.

Jaja

zalecane w formie: jajko na miękko, omlet z piany, luźna jajecznica, suflet, białko (w chorobach dróg żółciowych – bezwzględny zakaz spożywania żółtek).
Jaja przeciwwskazane: na twardo, sadzone, jajecznica na słoninie, żółtka.

Ziemniaki

zalecane: w mundurkach, solone, puree, kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków.
Ziemniaki niezalecane: frytki, sałatka ziemniaczana z majonezem, placki ziemniaczane, ziemniaki smażone, pieczone.

Cukier

desery i słodycze zalecane: cukier, fruktoza, słodziki, miód pszczeli, kisiele, budynie, galaretki owocowe, mleczne na mleku odtłuszczonym, kompoty przetarte, bezy, suflety, soki owocowe, przeciery.

W umiarkowanych ilościach można spożywać: ciasta z małą ilością tłuszczu i jaj, ciasta z dozwolonymi owocami, keksy.

Cukry zakazane: tłuste ciasta, torty, desery z używkami, czekolada, batony, lody, chałwa, słodycze zawierające kakao, orzechy, ciasta pieczone na tłuszczu (pączki, faworki, makaroniki), ciasta z kremem.

Przyprawy

polecane łagodne: kwasek cytrynowy, sok z cytryny, zielona pietruszka, zielony koperek, melisa, majeranek, cynamon, wanilia, anyż, goździki, jałowiec. 
w umiarkowanych ilościach: ocet winny, sól, „jarzynka”, vegeta, papryka, słodka, bazylia, estragon, tymianek, kminek.
niewskazane ostre: ocet, pieprz, papryka ostra, chili, curry, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, gorczyca, czosnek, ostra musztarda.

Agata

Kasiu, jestem Ci bardzo wdzięczna, że zechciałaś się z nami podzielić tymi wszystkimi informacjami. Chciałam z Tobą jeszcze omówić dietę przy cukrzycach typu I i II, ale już teraz widzę, że będę musiała podzielić artykuł na dwie, a może nawet trzy części, aby wszystko dokładnie omówić.

Wywiadu udzieliła Katarzyna Krupińska, psychodietetyk

Psychodietetyka Katarzyna Krupińska
ul. Jedności Narodowej 114/1
Wrocław
tel: 730760350

______________________________________________________________________________________________
Spodobał się artykuł? Uważasz, że inni powinni go przeczytać? Będzie mi miło, jeśli go udostępnisz lub skomentujesz,
dołączysz do mojego fanpage na Facebooku
dołączysz do obserwatorów na Instagramie