Kontynuujemy temat trzustki. Gościem wegedrogi jest psychodietetyk Katarzyna Krupińska, z którą w części I rozmawiałyśmy o pokarmach, jakie lubi trzustka, szczególnie przy chorobach ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki. A dziś omówimy zalecenia dietetyczne dla cukrzyków. Oczywiście dietę przeciwcukrzycową dobrze jest wdrażać profilaktycznie. Każdy z Was niech weźmie z podanych tu informacji to, co jest mu potrzebne. Moja rozmówczyni podaje przykłady również produktów mięsnych.

Agata
Witaj ponownie. Proszę, przypomnij krótko różnice między cukrzycą typu I i II.

Katarzyna Krupińska

Cukrzyca typu I zwykle ma podłoże autoimmunologiczne. Komórki beta trzustki są atakowane przez układ odpornościowy, co ostatecznie prowadzi do całkowitego zahamowania wydzielania insuliny. Możliwe przyczyny: infekcje wirusowe (enterowirusy), niedobór witaminy D, dieta (zbyt krótkie karmienie piersią, zbyt wczesne wprowadzenie do diety dziecka mleka krowiego  i glutenu a także niektórych owoców jagodowych). Leczenie polega na podawaniu insuliny w zależności od ilości spożywanych węglowodanów i poziomu glikemii.

Cukrzyca typu II jest chorobą, w której podwyższony poziom cukru we krwi spowodowany jest insulinoopornością organizmu. Odpowiednia dieta ma znaczenie w podtrzymaniu życia, ponieważ to powikłania cukrzycowe skracają życie choremu. W leczeniu cukrzycy celem jest dążenie do uzyskania prawidłowego stężenia glukozy we krwi (60-99 mg/dl). Lekarz przepisuje leki ale to chory mierzy poziom cukru, który zależy od jego jadłospisu.

Agata
Jakie są zalecenia dietetyczne przy leczeniu cukrzycy typu II?

Katarzyna

1.Spożywać od 4 do 6 niezbyt obfitych posiłków dziennie, o stałych porach. Istotne jest, aby posiłki główne miały tę samą lub zbliżoną wartość wymienników węglowodanowych (WW). Liczenie WW jest istotne aby wiedzieć, ile insuliny trzeba podać do konkretnego posiłku. 1 WW dostarcza 10 g węglowodanów przyswajalnych.

2.Wykluczyć cukry proste z diety, spożywać produkty o niskim IG (indeks glikemiczny), które powodują bardzo wolny i najniższy wzrost stężenia glukozy i insuliny po posiłkach. Oceniając wartość IG potraw, trzeba pamiętać, że: wysoka temperatura spożywanego posiłku może podwyższać wartość IG, podobnie jak silne rozdrobnienie produktu (np ziemniaki puree mają wyższy IG niż podane w całości).

Produkty żywnościowe o wysokim indeksie glikemicznym (IG): cukier, słodycze, dżem, ciasto, lody, napoje, soki owocowe i miód powodują gwałtowny wzrost stężenia glukozy i insuliny we krwi.

Produkty o niskim IG: przetwory zbożowe z ciemnej mąki, gruboziarniste kasze, makarony ‚al dente’, surowe warzywa, powodują bardzo wolny i najniższy wzrost stężenia glukozy i insuliny po posiłkach.

3.Do każdego posiłku spożywać warzywa, najlepiej surowe.

W dowolnej ilości: botwinka, brokuł, cukinia, cykoria, szpinak, szparagi, szczypiorek, kiełki, kalafior, kapusta pekińska, sałata, rzodkiewka, ogórek, zielona papryka, rabarbar, por, pomidor, chrzan, czosnek, koperek, natka pietruszki.

Z ograniczeniem można spożywać: bób, zielony groszek, ziemniaki, kukurydza, brukselka, burak, cebula, dynia, fasolka szparagowa, kalarepa, kapusta, marchew, czerwona papryka, korzeń pietruszki, seler i rzepa.

W spożywaniu owoców należy zachować duży umiar, ponieważ zawierają one znaczne ilości cukru.

Zaleca się wybierać owoce mało słodkie tj. agrest, arbuz, melon, cytryna, grapefruit, maliny, porzeczki, truskawki.

W ograniczonej ilości: ananas, awokado, brzoskwinie, morele, jagody, czereśnie, gruszki, jabłka, kiwi, mandarynki, nektarynki, pomarańcze, śliwki, wiśnie, owoce suszone.

4.Starać się spożywać produkty nieprzetworzone, nieoczyszczone (np. węglowodany złożone pochodzące z produktów pełnoziarnistych, grubych kasz, nieoczyszczonego ryżu).

5.Ograniczyć spożycie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego i tłuszczu ogółem do 30 % wartości energetycznej całodobowej diety.

Nie zaleca się spożywać takich produktów jak: smalec, śmietana 18 %, 30 i 36 %, mleko tłuste, twaróg tłusty, pełnotłuste sery żółte, orzechy ziemne solone.

Produkty rekomendowane: mleczne niskotłuszczowe (ser biały półtłusty lub chudy, mleko 2% tłuszczu, sery żółte chude, maślanka, kefir, jogurt naturalny, mleko zsiadłe, serek wiejski do 4% tłuszczu), chude drobiowe niemielone wędliny, polędwica sopocka, schab pieczony, mięso chude (kurczak filet, udka i podudzia bez skóry, indyk udziec, filet, schab, polędwica), chude ryby.

6.Udział węglowodanów w diecie powinien wynosić ok. 45% całkowitej ilości energii.

Produkty niezalecane: cukier, słodycze, miód, czekolada mleczna i biała, chipsy, paluszki, krakersy, pieczywo cukiernicze, pieczywo z białej mąki (bułka wrocławska, kajzerki, chleb tostowy pszenny), produkty z białej mąki (również kluski, pierogi), płatki śniadaniowe typu corn – flakes, konfitury, dżemy wysoko słodzone, napoje, soki owocowe, słodkie napoje gazowane, słodkie owoce (winogrona, banany).

Produkty rekomendowane: grube kasze (pęczak, prażona i nieprażona kasza gryczana, kasza jaglana, jęczmienna), brązowy i nieoczyszczony ryż, pieczywo pełnoziarniste mieszane, żytnie, graham, pumpernikiel.Ograniczyć spożycie soli i alkoholu.

Agata
Czy można wyleczyć cukrzycę typu I?

Katarzyna

Trwają próby przedłużania remisji w cukrzycy typu I i spowalniania procesu autoimmunologicznej destrukcji wysp trzustkowych, stosowanie przeciwciał. Ideałem w leczeniu cukrzycy typu I, byłyby metody przywracające fizjologiczne mechanizmy regulacji hormonalnej poprzez: transplantację wysp (komórek β), konwersję komórek somatycznych pacjenta do komórek β, zastosowanie leków hamujących procesy autoimmunologiczne, zastosowanie leków inicjujących regenerację wysp trzustkowych.

Wiele badań nadal dotyczy technicznej izolacji wysp trzustki, immunoizolacji komórek β pozbawiającej je działania immunogennego, skutecznego przeszczepiania komórek β i jak najdłuższego utrzymania przeszczepu. Trwają poszukiwania źródeł komórek β w komórkach macierzystych, zdolnych do wytwarzania insuliny w odpowiedzi na bodziec glikemiczny oraz prace nad modelem regeneracji wysp trzustki przez próby pobudzenia namnażania się zachowanych komórek β.

Pojawiają się także prace wskazują­ce na rolę witaminy D3 w zahamowaniu rozwoju cukrzycy typu I. Badania do­tyczące podawania dzieciom ze świeżo rozpozna­ną cukrzycą typu I preparatów wit. D3 a następnie obserwacji ich zapotrzebowania na insulinę, wyka­zały dłuższe utrzymywanie się remisji w przeci­wieństwie do grupy kontrolnej.

Z kolei Pastore i wsp. są zdania, że kilkumiesięczna eliminacja glu­tenu z diety może mieć korzystny wpływ na poprawę funkcji komórek β.

Agata
Wygląda to bardzo obiecująco. Powiedz mi jeszcze jakie pokarmy w naturalny sposób regulują poziom insuliny lub podnoszą jej produkcję?

Katarzyna

Insulina jest anabolicznym hormonem peptydowym odgrywającym zasadniczą rolę w metabolizmie węglowodanów (także białek i tłuszczów). Wytwarzana jest przez komórki β wysp trzustki. Po spożyciu posiłku, organizm potrzebuje około 4 godziny aby obniżyć jej poziom do wartości spoczynkowej. Hormon ten zapewnia stały dopływ substancji odżywczych do komórek organizmu a także magazynowanie nadmiernej ilości cukrów w postaci zapasów.

Poziom insuliny podnosi się po spożyciu produktów mlecznych, szczególnie odłuszczonych (tłuszcz spowalnia wyrzut insuliny), ze względu na zawarty w nich cukier, laktozę a także białka.

Aronia dzięki zawartym w niej antyoksydantom wpływa korzystnie na wrażliwość komórek na insulinę. Regularne spożywanie aronii sproszkowanej, ekstraktów i dobrej jakości herbat aroniowych ułatwia normalizację poziomu cukru w organizmie.

Owoce kwaśne np. cytryny i grejpfruty również obniżają poziom cukru we krwi.

Topinambur ma niski IG, zawiera inulinę, która w procesie trawienia zamienia się we fruktozę a nie glukozę, przez co topinambur w diecie cukrzyka może zastąpić ziemniaki. Jego spożywanie reguluje poziom cukru we krwi, stabilizuje ciśnienie krwi, pobudza organizm do usuwania toksyn, przywraca prawidłową mikroflorę w przewodzie pokarmowym.

Oleje  zawierające GLA (kwas gamma-linolenowy) regulują wydzielanie insuliny, chronią przed cukrzycowym uszkodzeniem serca, oczu i nerek. Zwiększoną skuteczność insuliny obserwuje się po spożyciu olejów zawierających kwas linolowy. W związku z powyższym warto wprowadzić do swojej diety olej lniany, olej z nasion wiesiołka i ogórecznika.

Istotna jest codzienna, regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, dzięki której wzrasta wrażliwość komórek na działanie insuliny.

Agata
Czy trzustka z dysfunkcjami lubi surowe warzywa i owoce?

Katarzyna

W leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki owoce zalecane to: dojrzałe, soczyste: jagodowe i winogrona bez pestek (w postaci przecierów), cytrusowe (pomarańcze, mandarynki, grejpfruty), morele, brzoskwinie, jabłka pieczone, gotowane, surowe soki warzywne, kompoty owocowe.

W umiarkowanych ilościach poleca się: kiwi, melon, wiśnie, śliwki, truskawki, maliny i jeżyny.

Nie zalecane są: niedojrzałe owoce, agrest, porzeczki, awokado, gruszki, daktyle, czereśnie, figi, kawon, owoce marynowane, orzechy, migdały.

Warzywa zalecane: młode, soczyste: marchew, dynia, kabaczki, pietruszka, seler, patisony, pomidory bez skórki, warzywa gotowane, rozdrobnione lub przetarte, podprawiane zawiesinami, kalarepa, szparagi, pieczarki, bakłażan, cukinia, koper włoski, brokuły.

W umiarkowanych ilościach proponuje się szpinak, rabarbar, buraki, sałata inspektowa, czarna rzodkiew, bardzo drobno starta surówka z marchwi, selera i jabłka.

Niezalecane są: warzywa kapustne, cebula, czosnek, pory, suche nasiona roślin strączkowych, ogórki, brukiew, rzodkiewka, rzepa, kalarepa, kalafior, fasolka szparagowa, groszek zielony, kapusta biała, czerwona, włoska, warzywa w postaci surówek, sałatek z majonezem i musztardą, warzywa marynowane, solone.

Agata
Widzę, że przy cukrzycy jedne warzywa są zalecane, a te same przy zapaleniu trzustki wręcz przeciwnie. Na koniec tej części poproszę Cię jeszcze o zestawienie ziół w profilaktyce i leczeniu trzustki.

Katarzyna

Spośród ziół zalecanych przy leczeniu zapalenia trzustki, skuteczne działanie wykazuje kora z korzeni śniegowca wirginijskiego. W fitoterapii przydatne są:

liść pokrzywy – zwiększa wydalani moczu, poprawiają przemianę materii (trawienie i przyswajanie pokarmów), znosi stany zapalne w przewodzie pokarmowym;

ziele glistnika – min. ma działanie rozkurczowe, żółciopędne;

ziele szanty, ziele piołunu, owoc ostropestu;

korzeń mniszka – usprawnia wydzielanie żółci poprzez działanie żółciotwórcze i żółciopędne, ułatwia trawienie. Wspomaga leczenie kamicy żółciowej, jednej z najczęstszych przyczyn stanów zapalnych ostrych i przewlekłych trzustki;

kwiat i ziele krwawnika – substancje gorzkie zawarte w krwawniku zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, przez co poprawiają trawienie i zwiększają łaknienie. Znosi on skurcze dróg żółciowych;

kwiat rumianku pospolitego – działa przeciwzapalnie, odkażająco, rozkurczowo, przeciwalergicznie, uspokajająco i przeciwbakteryjnie;

kwiaty nagietka – zwiększają ilość żółci i ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy, działają przeciwzapalnie, bakterio- i grzybobójczo, rozkurczowo i wzmacniająco;

liść karczocha – ziele karczocha zwiększa wytwarzanie soku żołądkowego i wykazuje nieznaczne działanie żółciopędne oraz zmniejsza stany zapalne;

korzeń cykorii podróżnika – działanie żółciopędne, ułatwia trawienie;

kozłek lekarski – działa rozkurczająco na drogi żółciowe, co ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy;

dziurawiec zwyczajny – ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy;

serdecznik pospolity.

Agata
Jak jeszcze można wspomóc leczenie?

Katarzyna

Ostatnio pojawiają się pojedyncze doniesienia o korzystnym wpływie składników takich jak: tauryna, kurkumina, czerwony olej palmowy i kwasy tłuszczowe omega-3 na zmniejszanie reakcji zapalnej w przebiegu chorób trzustki. Dobrym źródłem omega-3 są ryby oraz produkty roślinne, takie jak orzechy włoskie i siemię lniane. Przeciwzapalne właściwości posiada także kurkumina.

Agata
Serdecznie Ci dziękuję za poświęcony czas 🙂 Myślę, że Czytelnicy chcieliby jeszcze poczytać coś na temat menu w diecie przeciwcukrzycowej. Czy przyjmiesz zaproszenie do części III?

Katarzyna
Tak i chętnie zaproponuję jadłospis wegetariański.

Agata
Wspaniale 🙂 Na to liczą Czytelnicy. Bardzo Ci dziękuję za poświęcony czas i do zobaczenia!

Wywiadu udzieliła Katarzyna Krupińska, psychodietetyk

Psychodietetyka Katarzyna Krupińska
ul. Jedności Narodowej 114/1
Wrocław
tel: 730760350

______________________________________________________________________________________________
Spodobał się artykuł? Uważasz, że inni powinni go przeczytać? Będzie mi miło, jeśli go udostępnisz lub skomentujesz,
dołączysz do mojego fanpage na Facebooku
dołączysz do obserwatorów na Instagramie